"Αναπηρία: Μοίρα ή επιλογή"

Αναπηρία: Μοίρα ή επιλογή;

του Νικήτα Καυκιού

Σημειώσεις για την εισήγηση στην εκδήλωση του Myrtillo cafe Κέντρο Λόγου και Τέχνης
για παιδιά με ειδικές ανάγκες την Δευτέρα 8 Ιουλίου 2013

Αν η πορεία της ζωής μας είναι μια πτήση, χρειαζόμαστε δύο φτερά για να ταξιδέψουμε με τον καλύτερο τρόπο: To ένα φτερό είναι να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας ώστε να βελτιώνουμε συνεχώς την ποιότητα της ζωής μας. Το άλλο φτερό είναι να ησυχάζουμε και να αποδεχόμαστε όσο πιο ψύχραιμα γίνεται αυτό που μας συμβαίνει και ιδιαίτερα τις αδυναμίες και τις αποτυχίες μας.
Συμφιλιώσου με την μοίρα σου όσο πικρή κι αν είναι άλλωστε δεν την επέλεξες και δεν μπορείς να την αλλάξεις.
Ακόμη κι αν ξέρουμε τον τρόπο, ακόμη κι αν ξέρουμε πως θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε την μοίρα μας τις περισότερες φορές παραμένουμε αιχμάλωτοι των αδυναμιών μας. Ίσως είναι μέρος της μοίρας μας ... να μην μπορούμε να αξιοποιήσουμε την μοίρα μας.
Χωρίς την επικοινωνία και την δημιουργικότητα η ζωή είναι άδεια. Η επαγγελματική απασχόληση προσφέρι νόημα στο άτομο με ειδικές ανάγκες όπως και στους υγιείς. Κανείς δεν αντέχει την απομόνωση και περιθωριοποίηση.
Ο άνθρωπος είναι κατ' εξοχήν εσωτερικότητα. Βιώνει την ταυτότητα-εαυτότητά του ως βιωματικό γεγονός. Η αντι-κειμενική, διανοητική προσέγγιση και ερμηνεία του εαυτού δεν έχει άμεση σχέση με αυτό που ο άνθρωπος όντως είναι. Οι ερμηνείες δεν είναι πραγματικότητα. Η αλήθεια για τον άνθρωπο είναι εμπειρικό γεγονός. Η συνείδηση του εαυτού εξαρτάται από τις αντικειμενικές συνθήκες αλλά δεν προσδιορίζεται απόλυτα από αυτές. Η ποιότητα της συναίσθησης της εαυτότητας παραμένει ανεξάρτητη από αντικειμενικούς προσδιορισμούς.
Σε αυτό το σημείο της ανεξαρτησίας ριζώνει η έσχατη ελευθερία του ανθρώπου. Η εν δυνάμει ελεύθερία από της συνθήκες της εγκοσμιότητας.
Όλες οι μεγάλες πολιτισμικές παραδόσεις πρότειναν μεθόδους με τις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να ενεργοποιήσει αυτή την ελευθερία. Την απελευθέρωση του εαυτού από την κατάσταση του σώματος και την ποιότητα των αντικειμενικών συνθηκών.
Η αναπηρία ώς αντικειμενική συνθήκη περιορίζει και δυσκολεύει(εξαθλιώνει) μόνο τον άνθρωπο ο οποίος δεν άσκησε και δεν βίωσε αυτή την έσχατη ελευθερία.
Η αναπηρία τις περισσότερες φορές είναι μοίρα. Περισσότερο μοιραία όμως είναι η δυνατότητα της επιλογής. Φαίνεται πως μπορούμε να επιλέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσουμε την μοίρα της αναπηρίας. Όμως η επιλογή δεν είναι θέληση αλλά δυνατότητα. Και η θέληση άλλωστε είναι δυνατότητα. Είναι μια μοίρα που μας δωρίζει τις προϋποθέσεις ώστε να απελευθερωθούμε απότα δεσμά της σωματικής αναπηρίας. Αυτή η μοίρα μας προσφέρει την δυνατότητα να παλέψουμε ώστε να διευρυνθούμε και να ωριμάσουμε μέσα από την αναπηρία. Αναπόφευκτα καθένας θα προσπαθήσει στο βαθμό που του προκύπτει η δυνατότητα να κάνει το καλύτερο που μπορεί.
Αν η ψυχολογική-υπαρξιακή μοίρα τον ευνοεί θα αναδείξει τις δυνατότητές του αξιοποιώντας την αναπηρία του αν δεν τον ευνοεί θα παραμείνει εγκλωβισμένος στην οδύνη.
Αν είσαι ανάπηρος δεν χρειάζεται να καταφέρεις περισσότερα από τους "υγιείς" για να τους ξεπεράσεις. Το μονοπάτι της αγάπης και της ταπείνωσης μπορεί να σε οδηγήσει γρήγορα μπροστά από αυτούς.
Στην οδύνη της αναπηρίας κυοφορείται ένα μυστήριο που λυτρώνει. Ο πόνος δεν είναι ένα στεγνό αδιέξοδο. Η πρόκληση του πόνου μπορεί να αποκαλύψει ένα βαθύτατο νόημα. Στον πονεμένο άνθρωπο προσφέρεται μια αναπάντεχη δυνατότητα άνθισης. Η ωριμότητα θεμελιώνεται στο τραύμα. Ο πόνος προσκαλεί σε έναν βαθύ αναστάσιμο ησυχασμό. Μια εσωτερική ησυχία ανώτερη από κάθε κοσμική δράση. «Εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη, αυτός μόνος μένει. Εάν δε αποθάνη, πολύν καρπόν φέρει» (Ιωάν. ΙΒ' 24).
Όταν απελευθερωθούμε από τις στερεότυπες προσδοκίες και τις φιλοδοξίες μας όταν απελευθερωθούμε από τα δεσμά των αξιολογικών κριτηρίων του σωστού και του λάθους του ανώτερου και του κατώτερου, του ωραίου και του άσχημου, της επιτυχίας και της αποτυχίας θα έχουμε την δυνατότητα να σεβαστούμε την πραγματικότητα κάθε ανθρώπου γι αυτό που είναι και όχι γι αυτό που θα θέλαμε ή θα έπρεπε να είναι. Όταν φτάσουμε στην αγάπη θα συναισθανθούμε ότι το υπαρξιακό-βιωματικό σύμπαν κάθε ανθρώπου είναι μοναδικά και ανεπανάληπτα πολύτιμο.
Το ζητούμενο δεν είναι να νικήσεις τους άλλους ώστε να βγεις από πάνω ... αυτό είναι πολύ "υγιές" δηλαδή προβληματικό. Το ζητούμενο είναι να υπομείνεις με αγάπη και υπομονή αυτό που είσαι ακόμη κι όταν είσαι κάτω από όλους. Άλλωστε το κάτω και το πάνω είναι σχετικές έννοιες και εξαρτώνται από τα σημεία αναφοράς. Όταν ελευθερωθείς από τα κοινωνικά σημεία αναφοράς όλα είναι μια ενότητα μέσα στην Αγάπη.