Το παρελθόν είναι ζωντανό.
Οι έντονες εμπειρίες του βιωμένου χρόνου είναι χαραγμένες
στην μνήμη.
Η ιστορία της ζωής του προσώπου
αποκαλύπτεται, σε κάποιο βαθμό, συμπυκνωμένη στο παρόν κάθε
εμπειρίας και συμπεριφοράς.
Τραυματικές μνήμες
Η ενεργοποίηση στο παρόν
βιωμένων εμπειριών του παρελθόντος είναι συχνό ψυχολογικό
φαινόμενο.
Για παράδειγμα ένας χωρισμός
μπορεί να είναι αβάσταχτος εφ΄ όσον ενεργοποιεί το αίσθημα
της εγκατάλειψης από την μητέρα, στην παιδική ηλικία. Ο πόνος
του χωρισμού ενεργοποιεί και ενεργοποιείται από την πρωτογενή
αρχέτυπη αρνητική εμπειρία.
Ας εξετάσουμε μια συγκεκριμένη
περίπτωση.
Ο Γιώργος αισθάνεται άγχος και φόβο
όταν βρίσκεται κοντά σε ανθρώπους. Αποφεύγει συστηματικά τους τόπους
όπου συχνάζει πολύς κόσμος (λεωφορεία, κινηματογράφους, δημόσιες υπηρεσίες,
κ.λ.π.). Οι επαγγελματικές του δραστηριότητες αποτυγχάνουν. Δεν έχει
σχέση με κοπέλα. Οι γνωστοί του, τον αποφεύγουν. Κλείνεται ώρες στο
σπίτι, κοιμάται πολύ, και αισθάνεται απογοήτευση και απόγνωση.
Η μητέρα του Γιώργου δυναμική, επεμβατική
και υπερπροστατευτική φρόντιζε πάντοτε, χωρίς να το θέλει, να αμφισβητεί
τις ικανότητές του. Διαμαρτυρόταν, γκρίνιαζε και διόρθωνε κάθε του κίνηση.
Έτσι ο Γιώργος απόκτησε την πεποίθηση πως είναι ανίκανος για όλα.
Οι άλλοι - συνδεδεμένοι υποσυνείδητα με
το πρόσωπο της μητέρας (του σημαντικότερου άλλου) - επενδύθηκαν και
αυτοί με τα αρνητικά απειλητικά φορτία. Ο Γιώργος για ν’ αποφύγει τον
κίνδυνο κλείνεται στον εαυτό του, επιδιώκοντας μια χαμηλή ισορροπία
στα πλαίσια της απομόνωσης. Η συνεχής τραυματική εμπειρία του κοντά
στην μητέρα, του δημιούργησε μία εστία ψυχικής οδύνης. Ένα τραυματικό
σημείο ευαισθησίας που τον κάνει να πονά ακόμη και για ασήμαντα αρνητικά
γεγονότα.
Δεν βασανίζεται επειδή αντιμετωπίζει σημαντικές
δυσκολίες αλλά επειδή το παρόν αγγίζει ευαίσθητες χορδές του παρελθόντος.
Η ελάχιστη αγχώδης εμπειρία που προκύπτει από τις διαπροσωπικές σχέσεις
του παρόντος πυροδοτεί την πρωτογενή, θεμελιώδη, αγχώδη εμπειρία του
παρελθόντος.
Ο Γιώργος για να απομακρυνθεί από τον πόνο,
απομακρύνεται από τα ερεθίσματα που θα μπορούσαν να τον προκαλέσουν.
Έτσι σφραγίζεται, όλο και περισσότερο στο ιδιωτικό κλουβί της ερημιάς
του. Στεγανοποιεί την ύπαρξή του και βυθίζεται στην απόγνωση.
Πνευματικές μνήμες
Παρόμοια με τις αρνητικές
εμπειρίες εγχαράσσονται στο ασυνείδητο ως αρχετυπικές μνήμες
και οι πνευματικές εμπειρίες. Με την αγαθή προαίρεση και τη
νηπτική πορεία κάθαρσης των αισθήσεων, ο άνθρωπος μπορεί να
αντιληφθεί πνευματικές αλήθειες, να βιώσει την χάρι του Αγίου
Πνεύματος και να γίνει κοινωνός των ακτίστων ενεργειών του
Θεού. Όμως η βιωματική συμμετοχή, συναίσθηση, εμπειρία και
γεύση του Αγίου Πνεύματος δεν είναι συνεχής και αμετάβλητη.
Ο άνθρωπος επιστρέφει, προσγειώνεται στην αντικειμενική πραγματικότητα.
Αυτό όμως που του δίνει κουράγιο για τη συνέχιση του πνευματικού
αγώνα είναι η βιωματική ανάμνηση της πνευματικής εμπειρίας
της Χάριτος του Θεού. Αυτή η μνήμη εγγράφεται στον ψυχισμό
ως προσωπικό πνευματικό αρχέτυπο.
Σ’ αυτά τα αρχέτυπα θεμελιώνεται
η πίστη και η ελπίδα στον Θεό. Τις στιγμές της απελπισίας
και της απογοήτευσης αυτές οι πνευματικές μνήμες λειτουργούν
ως μήτρες υποστήριξης, τροφοδότησης και νοηματοδότησης για
τον συντετριμμένο ψυχισμό. Είναι οι ανοδικές μνήμες, οι χαριτόβρυτες
καβάτζες, τα σωστικά σημεία, τα ελπιδοφόρα στίγματα, οι φωτεινές
εστίες, τα προσωπικά πνευματικά αρχέτυπα που συγκροτούν, ανορθώνουν
και διαυγάζουν τις πνευματικές δυνατότητες της ανθρώπινης
ύπαρξης.
Ο άνθρωπος ανίσταται αιχμαλωτισμένος
από την δύναμη του Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα τον έλκει, τον
ρουφά, τον οδηγεί και τον ανάγει στην διάσταση του ιερού.
Χωρίς αυτές τις πνευματικές
εμπειρίες παραμένει έρμαιο των εφήμερων μεταπτώσεων της καθημερινότητας.
Πέρα από την «οντικότητα»
των συναισθημάτων άρχει η οντολογία του Πνεύματος.
Πίσω από τις συναισθηματικές
πληγές κρύβονται οι δαιμονικές επενέργειες.
Μέσα από τις πνευματικές
εμπειρίες φανερώνεται,
η ζωντανή Χάρη του Αγίου
Πνεύματος.
Η ελευθερία της ανθρώπινης προαίρεσης
παλεύει με τον Θεό και το διάβολο. Η μέγιστη δυνατότητά της είναι η
αφιέρωση και η υποταγή στο άπειρο έλεος της Θείας Αγάπης.
του Νικήτα Καυκιού
