Φιλοξενία   Κειμένων  
 



 

 

 

Κωστάκη Νεκταρία

Φιλοπατρία και γλώσσα

Κάθε φθινόπωρο , τα τελευταία χρόνια, όταν πλησιάζει η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου , ζωντανεύει μπροστά μου το πρόσωπο του πατέρα μου, με κείνα τα μάτια που, ακριβώς τέτοιες μέρες, κάθε χρόνο θόλωναν, σκοτείνιαζαν αδιόρατα, στη θύμηση του αδερφού του ,ο οποίος 27 ετών έχασε τη ζωή του πολεμώντας στα αλβανικά βουνά. Η βόμβα εξερράγη πάνω του, οι συμπολεμιστές του είπαν πως δεν έμεινε τίποτε απ' το νεανικό του σώμα για να θάψουν…
Κι έρχονται στο νου μου τα λόγια του Πλάτωνα: "Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς και σεμνότερον και αγιώτερον". Και θερμαίνεται η ψυχή μου και αισθάνομαι πως η θυσία για την πατρίδα είναι αληθινά κάτι σπουδαίο κι ότι η φιλοπατρία σε κάθε εποχή θα είναι επίκαιρη και αναγκαία , μόνο που καθώς αλλάζουν οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες αλλάζει και η μορφή της.
Έτσι δεν είμαστε αιθεροβάμονες οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που τη διδάσκομε, μόνο που η έγνοια μας πρέπει να είναι να προβάλλομε την υγιή μορφή της. Εκείνη που συνίσταται στο σεβασμό όχι μόνο προς τα εδαφικά μας δίκαια μα και προς την παράδοσή μας , τη γλώσσα μας, τις αξίες μας , την πίστη μας, την αγάπη προς το Θεό και τον άνθρωπο.
Η Ελλάδα των Ολυμπιακών Αγώνων, που συγκέντρωσε και φιλοξένησε παραδειγματικά ανθρώπους από όλη την υφήλιο , η Ελλάδα που είναι ανοιχτή σε διάλογο και πολιτιστικές ανταλλαγές με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους μα και με όλες τις φυλές της γης είναι <<ο κόσμος -κόσμημά μας>>, ο χώρος μα και η ιστορία και ο πολιτισμός της, που μας δόθηκε ως χάρισμα και δώρο για να το αγαπάμε και να προοδεύουμε μ' αυτήν, σ' αυτήν και για αυτήν…!
Σήμερα περισσότερο από ποτέ , σε μια εποχή που διαρκώς ακούγονται οι σειρήνες της παγκοσμιοποίησης , είναι ολοφάνερο πως ο ιμπεριαλισμός παίρνει άλλες μορφές , καμουφλάρεται και πρέπει να αναπτύξομε μια φιλοπατρία που είναι άρρηκτα δεμένη με την κριτική σκέψη , τη διορατικότητα να διακρίνουμε το αληθινό από το κίβδηλο, την ετοιμότητα σε επίπεδο πολιτισμού και προτύπων ζωής. Οι πόλεμοι σήμερα δε γίνονται μόνο με τα όπλα , συμβατικά και μη, μα κυρίως με την ύπουλη χειραγώγηση των μαζών..
Θυμούμαι κι εκείνη τη σοφή κουβέντα του φιλόσοφου Wittgenstein: <<Ο κόσμος μου είναι η γλώσσα μου>>.Πράγματι ο κόσμος μου υπάρχει τόσο μόνο όσο μπορώ να τον εκφράσω. Αυτό επιβεβαιώνεται με τη συγκριτική μελέτη των γλωσσών. Οργανώνει κάθε λαός διαφορετικά τον κόσμο του, με τη διαφορετική γλώσσα του. Έτσι, ο γνωστός μας ορισμός της γλώσσας ως "σύστημα σημείων" διευρύνεται ως "σύστημα αξιών". Η δομή κάθε γλώσσας είναι διαφορετική , όπως διαφορετικός είναι και ο τρόπος σκέψης ενός λαού που τη μιλεί . Κάθε λαός ,συνεπώς ,εκφράζεται μέσα στα πλαίσια που του χαράζει η ταξινόμηση του κόσμου του, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα στη γλώσσα του.
Να, λοιπόν, που καταλήγουμε πως "ο κόσμος μας" είναι η πατρίδα και η γλώσσα μας, άρρηκτα συνυφασμένες και σφιχταγκαλιασμένες αξίες, που οφείλομε να προστατεύσουμε ως κόρη οφθαλμού. Φιλόπατρις Έλληνας είναι ,λοιπόν ,εκείνος που σέβεται και αγαπά τη γλώσσα του και τις ρίζες της , που νοιάζεται για την τύχη της και την εξέλιξή της . Εκείνος που , όπως είναι ετοιμοπόλεμος ,αν χρειαστεί, να προστατεύσει το φυσικό, οικείο του περιβάλλον , άλλο τόσο είναι σε εγρήγορση να προστατεύσει τον τρόπο σκέψης του, τη γλώσσα του , με έναν τρόπο όχι σοβινιστικό και μίζερο, αλλά υγιή, λεβέντικο, όπως αρμόζει στη ρωμαίικη παράδοσή του.
Συχνά , παρακολουθώντας τηλεόραση, σειρές , διαφημίσεις , συζητήσεις , συνεντεύξεις , τρομάζει κανείς μ' αυτήν την ευκολία που οι νεοέλληνες απεμπολούμε στο βωμό συνήθως του κέρδους ή του αισθήματος ότι είμαστε μοντέρνοι (.. in ή cool θα έλεγαν κάποιοι!..) το σεβασμό στη γλώσσα μας. Καταστρατηγούμε βασικούς κανόνες και δομές της , παπαγαλίζουμε ασυλλόγιστα ξενικά λεκτικά σύνολα, οικειοποιούμαστε ξένες λέξεις , ενώ έχουμε αντίστοιχες ελληνικές, μόνο και μόνο για να πετύχουμε έναν κατά βάση ηλίθιο εντυπωσιασμό.
Κι απ' την άλλη μεριά, αλήθεια, για ποια φιλοπατρία να μιλήσομε σήμερα , όταν διστάζουμε να εκπαιδεύσουμε τους μαθητές μας να μπορούν να χαρούν ένα κείμενο του Παπαδιαμάντη, μια ευαγγελική περικοπή απ' το πρωτότυπο, γραμμένη ήδη στην απλουστευμένη κοινή ελληνιστική γλώσσα;
Οι ρίζες της φυλής μας είναι ποτισμένες με αίμα και δάκρυα μαζί με τις ρίζες της γλώσσας μας, όπως και τα άνθη του ελληνικού πολιτισμού είναι καλλιεργημένα με τα άνθη της γλώσσας μας! Μέχρι πρότινος γράφαμε τη λέξη κύμα και η γραφή της ( το ύψιλον σε συνδυασμό με τη χρήση της περισπωμένης) αποτύπωνε την ομορφιά του νερού που ανεβοκατεβαίνει. Γράφαμε " αγαπώ" και ο τονισμός της σε συνδυασμό με το μακρόχρονο (ω) απέδιδε κάτι από το βάθος και την πολυπλοκότητα του αισθήματος.
Αν παρατηρήσουμε τις σταδιακές τροποποιήσεις στην ορθογραφία ,όπως αυτή διδάσκεται στα σχολικά εγχειρίδια, θα δούμε αλλαγές, συχνά αυθαίρετες, που ,τουλάχιστον τους παλαιότερους μας ξενίζουν ή και μας δημιουργούν δυσαρέσκεια. Για παράδειγμα, γιατί τα νέα λεξικά γράφουν το φλυτζάνι ως φλιτζάνι ; Δεν είναι ολοφάνερο πως αυτό το ύψιλον απέδιδε το σχήμα του αντικειμένου; Ίσως να φαίνονται αυτά κάπως υπερβολικά, αλλά είναι γεγονός πως φτάνουμε σε μια εποχή που καλούμαστε να προστατεύσουμε τη γλώσσα μας από τις αλόγιστες απλουστεύσεις οι οποίες διαρκώς αποψιλώνουν την ομορφιά της γλώσσας μα και της ψυχής μας..
Οιστρηλατώντας και μας προς την κατεύθυνση του να δούμε τη φιλοπατρία στις μέρες μας κάτω από ένα άλλο πρίσμα , φανερώνοντας τη σχέση φιλοπατρίας και γλώσσας , φιλοπατρίας και ζωής τελικά, ο μεγάλος μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης γράφει στο Άξιον Εστι:
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου , με τα πρώτα πρώτα Δόξα σοι
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου


Επικοινωνείστε με τη Νεκταρία: nkostaki@sch.gr

 
Κείμενα φίλων και επισκεπτών
Αρχική Σελίδα