Πνευματική ζωή

"Αυτο - κτονία" ζωής και θανάτου.
Ο θάνατος του "εγώ" και η αληθινή ζωή.

Μάταιη ψυχή, στην ατονίαν
Εσπέρας εαρινής, ενώ θα κλείνεις
Τα χρυσά φτερά σου πληγωμένη
Μάταιη ψυχή,
Στο πέλαγο, στο αγέρι τι θα πεις;
Κ. Καρυωτάκης

Η προσωπικότητά οικοδομείται μέσα από την επικοινωνία. Ο άνθρωπος δημιουργεί ζωηφόρους δεσμούς με πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις. Αποζητά την αγάπη και την ειρήνη όπως την τροφή και το νερό. Η μοναξιά τον αναγκάζει να ρίχνει τα άγκιστρα της ελπίδας στον κόσμο αναζητώντας νόημα.

Τα νήματα σπάζουν. Οι δεσμοί διαψεύδονται. Το ένα μετά το άλλο τα είδωλα γκρεμίζονται, αφήνοντας πίσω τους μεγάλο κενό και συντρίμμια. «Πάντα σκιάς ασθενέστερα, πάντα ονείρων απατηλότερα». 1 Η οσμή του θανάτου μουσκεύει τους άξονες της ύπαρξης. «Εκάθησέ με εν σκοτεινοίς, ως νεκρούς αιώνος».2 Τα πάντα μαυροφορούν το πένθος της απουσίας. Ο πόνος γίνεται μόνη αλήθεια, νεκρώσιμη. Η σκοτεινή δίνη του μηδενός καταπίνει τη ζωή, «Απέρριψας με εις βάθη καρδίας θαλάσσης, άβυσσος εκύκλωσε με εσχάτη». 3 Τα ψέματα που αχνόφεγγαν ψιλά νοήματα, σείονται κουρασμένα στο πέρασμα του χρόνου. Τα θεμέλια ήταν από χώμα νεκρό, που κύλησε μαυρισμένο, στης πρώτης βροχής το πέρασμα.

Ο άνθρωπος, από την στιγμή της ενδομήτριας σύλληψης, υφίσταται τις αλλοτριωτικές επιρροές της φθοράς. Ο κόσμος, ενεργεί μέσα από την μητέρα, την οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία, το καταναγκαστικό, φθοροποιό έργο του. Οι φυσικές δυνατότητες ανάπτυξης του παιδιού μαραίνονται. Οι εγγενείς χαρισματικές του έξεις ατροφούν. Τα θεμέλια της οδύνης έχουν τεθεί, «πόνος σαφώς εστί φυσικής έξεως έλλειψις ή αποχώρησις».4 Η ατροφία των πρωτογενών ψυχοπνευματικών δυνατοτήτων, και η διαστροφική αξιοποίηση των κατά φύση ενεργειών, οδηγεί στην δημιουργία των παθών. «Το δε πάθος της κατά φύσιν δυνάμεως έστιν ο κατά παράχρησιν της φυσικής ενεργείας τρόπος».5

Ο άνθρωπος λειτουργεί την καθημερινότητά του με παραμορφωμένες προϋποθέσεις. Οι δυναμογόνες αφετηρίες νοηματοδότησης της εμπειρίας και συμπεριφοράς του ασθενούν. Έχει μεταποιήσει τα κατά φύσιν σε παρά φύσιν, ανεπίγνωστα.

Η οδύνη συνοδεύει αναπόφευκτα όλες τις εκδηλώσεις του. Πάσχει καθολικά. Κινεί σπασμωδικά τα νήματα της ζωής του. Καλλιεργεί πολυμήχανα πάθη και τα εκλαμβάνει ως φυσικές δομές του είναι του. Η αληθινή του ταυτότητα (εικόνα Θεού) έχει επίπλαστα αμαυρωθεί. Η αυθεντική του ζωτική δυνατότητα έχει υπόκωφα ατονήσει. Υποδουλώνει την ελευθερία στα πάθη. Καταντά χθαμαλός υπηρέτης του αρρωστημένου εαυτού του. Ένα «ανώφελο πάθος». Βουλιάζει, στην απόγνωση όσο περισσότερο ελπίζει. Στην άγνοια, όσο γνωρίζει. Στην οδύνη, όσο απολαμβάνει. Στην δυστυχία, όσο ευτυχεί «Υφ' ηδονής γαρ των αισθητών απατηθείς τίκτει εαυτώ φαυλότητι». 6

-----------------------------

 - Για να μπορέσει ο άνθρωπος να ανακαλύψει τον αυθεντικό εαυτό του, τις πραγματικές του ανάγκες πρέπει να αποκόψει τα περιττά στοιχεία. Όπως η χειρουργική αφαίρεση ενός όγκου από το σώμα είναι επώδυνη, παρά το ότι λειτουργεί θεραπευτικά, έτσι και η αποβολή των ψυχικών παθών. Επειδή έχουμε ταυτισθεί με τα πάθη, όταν τα πολεμούμε μοιάζει να πολεμούμε τον εαυτό μας. Διαλύουμε τους ψυχοφθόρους πυρήνες του κακού και νιώθουμε πως διαλύουμε το εγώ μας. Αποξηραίνουμε τις πηγές των λανθασμένων συμπεριφορών και συναισθημάτων και είναι σαν να αποξηραίνουμε την ψυχή μας. Θανατώνουμε το κακό και είναι σαν να σκοτώνουμε τον εαυτό μας.

Κατά βάθος πρόκειται για την ευλογημένη αυτοκτονία. Κτείνουμε την αλλοτριωμένη, ενεργό, εικόνα του εαυτού μας. Η οδύνη είναι το ψυχικό κόστος που συνοδεύει την αναμόρφωση του αρχαίου κάλλους. Η αυτοκτονία είναι το «απαρνησάσθω εαυτόν», η «στενή και τεθλιμμένη οδός» το «όστις θέλει κερδίσει την ψυχή αυτού απωλέσει αυτή», το «μακάριοι οι πενθούντες ότι αυτοί παρακληθήσονται». Είναι πόνος και λύτρωση. Οδύνη και πνευματική ηδονή. Σταυρός και Ανάσταση. Θάνατος και όντως ζωή.
Αισθανόμαστε οδύνη, απελπισία και θλίψη, στο βαθμό που θέλουμε να αποφύγουμε τον προσωπικό μας σταυρό. Όταν δεν υπάρχει φιλαυτία, δεν υπάρχει απογοήτευση. Όταν δεν υπάρχει «εγώ» δεν υπάρχει τίποτα μέσα μας που να μπορεί να πονέσει. Αν είχαμε πραγματικά πεθάνει ως προς κάθε επιθυμία ηδονής, τότε θα είχαμε λυτρωθεί από κάθε οδύνη. Η ροπή προς την ηδονή καταλήγει στην οδύνη. Η εγωκεντρική αυτοηδονιστική διάθεση γεννά την οδύνη.

Ο άνθρωπος καλείται να ζήσει ως ζωντανός νεκρός για να ελευθερωθεί από τον θάνατο. Καλείται να πεθάνει για να ζήσει. Να πεθάνει ως προς τα πάθη και τις επιθυμίες. Κτείνει εαυτόν για να ελευθερωθεί από την υποδούλωση στον εαυτό του. Διότι, το εγώ ως ανεξάρτητη, αυτοδύναμη και φιλήδονη διάθεση, παγιδεύει την ύπαρξη στο σκοτάδι της εμπαθούς απογοήτευσης.

Υπάρχει λοιπόν η καλή και ζωηφόρος αυτό-κτονία. Η μαρτυρική απάρνηση του εαυτού. Και η αγάπη. Η παράδοση ολόκληρης της ύπαρξης στο θέλημα, την πρόνοια και την αγάπη του Θεού «Εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα». 6   Η αυτοκτονία ως κάθαρση από τα πάθη και η αγάπη ως συμμετοχή στην Θεία Ζωή, είναι ο προορισμός του ανθρώπου.
Χαρούμενη αυτό-κτονία είναι να ζεις κάθε στιγμή μόνο για τον Θεό. Αυτόν να αγαπάς, αυτόν να επιθυμείς, αυτόν να κυνηγάς. Γι΄ αυτόν να ζεις, γι΄ αυτόν να εργάζεσαι, γι΄ αυτόν να ξεκουράζεσαι, γι' αυτόν να προσφέρεις, γι' αυτόν να μελετάς, γι' αυτόν να τρως, γι αυτόν να κοιμάσαι, γι' αυτόν να ξυπνάς. Αυτός υπάρχει. Αυτός άρχει. Είναι ο Ων. Ο πρώτος και ο έσχατος, τα πάντα. «Ζω δε ουκ έτι εγώ, ζει δε εν εμοί Χριστός». Εγώ πια δεν ζω, Αυτός ζει μέσα μου. Ελεύθερος απ' όλα νεκρός για όλα. Συμμετέχω, στην ζωή Αυτού που ενσωμάτωσε την ζωή Του, στην δική μου ζωή. Η ζωή μου είναι η ζωή Του. Τότε δεν υπάρχω και τότε όντως υπάρχω.

Η απάντηση στο πρόβλημα της οδύνης προβάλλει μέσα από τον τάφο. Η αυτοκτονία ως παθοκτονία λειτουργεί ως προϋπόθεση sine qua non σωτηρίας. Ο θάνατος δεν υφίσταται. Μόνο, που η φθορά της αμαρτίας, βουλιάζει τον άνθρωπο στην απόγνωση της κολάσεως.

Αν ακόμη φοβόμαστε να χάσουμε, να αδικηθούμε, να πονέσουμε, να πεθάνουμε σημαίνει πως ακόμη δεν ήρθε ο ευλογημένος καιρός να τα χάσουμε όλα, να αδικηθούμε απ' όλους, να πονέσουμε πολύ και να πεθάνει μέσα μας κάθε τι που μας κρατά στην ζωή.

Να παραδοθούμε γυμνοί, συντετριμμένοι, και ταπεινωμένοι στην αγκαλιά της άπειρης Αγάπης. Να επιτρέψουμε στον Θεό να μας ζήσει, να μας δικαιώσει και να μας αναστήσει.

Παραπομπές

1. Νεκρώσιμος Ακολουθία

2. Ψαλμός 142ος

3. Προφ. Ιωνά Κεφ. Β?2

4. Μαξίμου. Ομολογητού: Ε? εκατ. Πζ?

5. Μαξίμου Ομολογητού: Στ? εκατ λθ?

6. Θεία Λειτουργία

του Νικήτα Καυκιού